De eerste begroting van dit kabinet heeft scherp voor ogen hoe noodzakelijk voldoende middelen voor Defensie en Veiligheid zijn: het Defensiebudget groeit in 2023 naar €15 miljard en naar bijna €19 miljard in 2025. De 2%-norm, stelregel van de NAVO voor het kunnen vervullen van grondwettelijke taken, is daarmee in zicht. Dat is geen plafond, maar een fundament. Het zal nodig blijven: de agressie tegen Oekraïne heeft een enorme impact, maar staat als dreiging helaas niet geïsoleerd. We parafraseren Kim Putters, de nieuwe voorzitter van de SER: we hebben draagvlak voor oplossingen nodig, de overheid kan het niet alleen. De NIDV biedt dan ook graag een paar ideeën aan om de begroting haar doelen te laten bereiken.
Borg de begroting
Het toekomstbestendig maken van Defensie in personeelsvoorwaarden, IT, materieel, en vastgoed gebeurt niet in een vacuüm. De sectoren waarop Defensie en Veiligheid een beroep moeten kunnen doen, staan voor grote opgaven. De oplossingen zullen niet direct van de plank kunnen worden besteld en morgen zijn ingevoerd: bedrijfscapaciteit ontstaat niet zomaar. Om binnen de nodige waarborgen capaciteit op poten te krijgen, is nauw overleg nodig.
Een risico dat op het netvlies van sector en overheid moet staan: prijsniveaus. De sector en haar opdrachtgevers hebben samen ruime ervaring met niet-gecompenseerde prijsindexatie in afgelopen decennia: fnuikend voor de langetermijnplanning die zo nodig is voor de defensie en veiligheid. Nu al merken leveranciers en integrators van eindproducten hoe de prijsdruk bestaande contracten onwerkbaar maakt, vooral als de afgesproken prijs niet is geïndexeerd. De NIDV zal zich inzetten om gezamenlijk verantwoordbaar inzicht te krijgen en bedrijfsschade te voorkomen. De sector en de overheid hebben ook hier elkaar nodig.
De sector in de economie
Militaire en strategische goederen en diensten zijn essentieel voor de strategische autonomie van Nederland in NAVO en EU. Specifiek beleid voor de sector hierachter is dan ook nodig, een stap verder van de directe samenwerkingen met defensie-en veiligheidsdiensten. De Defensie Industrie Strategie uit 2018 krijgt dit najaar uitwerking. Zo kan Nederland een technologisch-industriële basis behouden voor haar defensie en veiligheid in een tijd van snelle verandering op een kwetsbare wereldmarkt.
Financiële dienstverlening is voor elke sector essentieel, maar voor weinig sectoren zo gevoelig als in militaire en strategische goederen. De compliance in het veld is hoog, maar het schort nog te vaak aan de bereidheid van financiële dienstverleners hieraan deel te nemen.
De defensie-en veiligheidssector in Europa
De toekomst van de Nederlandse defensie- en veiligheidsgerelateerde industrie ligt in inbedding in een evenwichtige Europese markt. Die markt bestaat nog niet: er is geen gelijk speelveld, leveranciersketens zijn nationaal beschermd, en eindproducten worden onder grote politieke aandacht ingekocht. Zonder inspanningen daarop liggen frustraties en uitstel van gezamenlijke Europese capaciteiten op de loer.
Het Europese Defensiefonds helpt de sector om hoogwaardige capaciteiten voor Europese defensie-en veiligheidsdiensten te ontwikkelen. De eerste resultaten zijn uit en Nederland staat er goed voor, maar er is laaghangend fruit om effectiever te werken. MKB-toegang tot de Europese consortia is een grote uitdaging.
De grootste incoherentie op de Europese markt is exportbeleid: in principe geharmoniseerd, maar onevenwichtig uitgevoerd. Zonder toegang tot de wereldmarkt kan de Europese defensie-en veiligheidssector, ook de Nederlandse, niet de noodzakelijke topkwaliteit tegen betaalbare kosten voor Europese Defensieministeries leveren. De Nederlandse sector en de NIDV staan voor de hoogste compliance op vereiste beperkingen voor strategische goederen, maar onduidelijkheid over exportvergunningen beperkt het vertrouwen tussen bedrijven over de grenzen.
Gezamenlijke Europese aanbestedingen van materieel zijn in principe nuttig voor de sector: ze verlagen hopelijk de regeldruk, vergroten standaardisering, specialisatie, en kwaliteit. De voorstellen voor ‘common procurement’ van de Europese Commissie van afgelopen maanden laten nog teveel onduidelijkheid over aanbestedingsregels, beperkt de keuzevrijheid voor Defensieministeries, en geeft extra bureaucratische lagen. Europese samenwerking kan en moet kunnen blijven samengaan met trans-Atlantische, waar veel MKB uit kleinere lidstaten en zeker uit Nederland essentiële diensten en onderdelen in leveren.
Justitie en politie: verwachtingen en vertrouwen
Justitie en politie hebben eigen behoeftes en taken in het veiligheidsdomein, en moeten daarvoor toegang tot een responsief bedrijfsleven kunnen hebben. Criminaliteit en dreigingen ontwikkelen zich snel, en de 100 miljoen tegen georganiseerde criminaliteit is een goede stap. De Politiebegroting voor 2023 geeft de veiligheidsprofessionals 150 miljoen extra voor verbindingen en automatisering, waar grote uitdagingen in digitalisering en nieuwe expertises liggen. Politie en strafrechtketen blijven uitgenodigd om met het bedrijfsleven hun primaire processen te versterken.