In een paneldiscussie van de Pensioenfederatie spraken op 26 januari Cor Oudes (Vredesorganisatie PAX), André Snellen (voorzitter pensioenfonds Detailhandel en PNO Media) en Ron Nulkes, directeur NIDV over de stelling: ‘Wat betekent de oorlog in Oekraïne voor het beleggingsbeleid van Pensioenfondsen?” De terughoudendheid van institutionele beleggers en banken om in de defensiesector te investeren, is een al langer bestaand probleem. Inmiddels heeft dit aandacht op het hoogste politieke niveau in Nederland en Europa.
Nulkes begon zijn betoog met een citaat van de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, tijdens de Berlin Security Conference 1 december jl.: ”The only way to sustain peace is to invest in defence”. De Nederlandse regering heeft een gigantische inspanning om de Nederlandse krijgsmacht weer op orde krijgen. Dat maakt Nederland en Europa sterker, en daarmee ook de NAVO. Zonder industrie is dit onmogelijk. Defensie vergoedt de sector bepaalde kosten voor research and development en sluit koopcontracten af. Investeringen in productie zijn echter vooral een zaak van de sector, waarvoor private investeerders nodig zijn. Een aantal pensioenfondsen laat het om ethische reden afweten.
In de discussie kwam tot uitdrukking dat de defensiesector zich houdt aan de milieu-, sociale en bestuurscriteria (“ESG”) die gevolgen kunnen hebben voor de samenleving of het milieu. Export vindt alleen plaats naar landen waar de Nederlandse Regering toestemming voor verleent.
In Nederland zijn zo’n 1.000 bedrijven betrokken bij de defensiesector, samen jaarlijks goed voor €50 miljard omzet en 180.000 werknemers. Daarvan zijn de meeste gemengde bedrijven. Veel nieuwe technologieën zijn samen door krijgsmachten en industrieën ontwikkeld waarvan de maatschappij vruchten plukt: denk aan computers en GPS. Dat is in ons aller belang. Bedrijven activiteit voor defensie en veiligheid ontzeggen komt Nulkes onlogisch voor.
De omzet op het domein van defensie en veiligheid van deze bedrijven is jaarlijks € 5 miljard, waarvan 2/3 uit export naar overwegend NAVO-bondgenoten en EU-lidstaten. Waar nodig worden exportvergunningen aangevraagd die de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking verleent.
Het betoog van Nulkes kwam erop neer dat de pensioensector medewerking moet weigeren aan bedrijven die zonder toestemming van de Nederlandse regering exporteren. Ook bedrijven die landmijnen, chemische wapens en andere verkeerde wapens produceren moeten worden buitengesloten. Maar Nederlandse bedrijven werken daar niet aan mee. De NIDV-achterban deelt de gedachte dat het de pensioensector past om samen te werken met de defensiesector. De geopolitieke situatie vergt namelijk ook van pensioenfondsen dat zij verantwoordelijkheid nemen voor vrede en veiligheid.
Het is nu zaak dat de discussie verder gaat, ook bij verzekeraars en banken. Doordat verzekeraars als ASR defensiebedrijven uitsluiten, miskent zij dat een duurzame samenleving verdediging behoeft.