Noodzakelijke opschaling vraagt om passende maatregelen

Uit het onderzoek blijkt dat de totale defensie- en veiligheid gerelateerde omzet van NLDTIB-bedrijven van €4,7 miljard in 2021 naar €7,7 miljard in 2023 is gestegen, een stijging van 62%. Het aandeel van defensie- en veiligheidsgerelateerde omzet in de totale bedrijfsomzet steeg eveneens, van 11% in 2021 naar 15% in 2023. Dit geeft aan dat bedrijven relatief meer werkzaamheden voor defensie zijn gaan uitvoeren.

Kennisintensief

De NLDTIB-sector is technologisch geavanceerd en kennisintensief, met bedrijven die gemiddeld 11% van hun omzet in onderzoek en ontwikkeling (R&D) investeren. Dit ligt aanzienlijk hoger dan het Nederlandse industriële gemiddelde van 6,7%. Daarnaast is de sector sterk exportgericht, met 43% van de omzet afkomstig uit export, vooral naar West-Europa en de Verenigde Staten.

Groei

Gezien de groeiende vraag van Defensie en buitenlandse partijen is snelle opschaling noodzakelijk. De Taskforce Productiezekerheid werkt aan het waarborgen en opschalen van productie- en leveringszekerheid. Het onderzoek toont aan dat in 2024 een omzetgroei van ruim 70% wordt verwacht, aanzienlijk hoger dan de 55% die in 2022 werd voorspeld. Deze groei wordt vooral waargenomen bij grotere bedrijven met meer dan 500 werknemers. Bovendien wordt een toename van 20% in opschaling verwacht, die zelfs kan oplopen tot 60%. Bedrijven die zich bezighouden met halffabrikaten, raffinage-activiteiten, onderdelenproductie en kennisinstellingen zien de meeste opschalingsmogelijkheden.

Financiering

Financiering is essentieel voor opschaling en innovatie. Uit het onderzoek blijkt echter dat 75% van de bedrijven geen financiering heeft aangetrokken, voornamelijk omdat ze geen behoefte hadden. Van de bedrijven die wel financieringsbehoefte hadden, ervoer 36% uitdagingen bij het verkrijgen van financiering. Van de totale populatie kon 7% geen financiering aantrekken. Binnen de groep met uitdagingen ervoer 17% uitsluiting van financiering voor defensie gerelateerde activiteiten, vaak door een gebrek aan lange termijn zekerheid van terugbetaling en uitsluiting op basis van ESG-criteria.

Gezien de specifieke kenmerken van de defensiesector, moet worden onderzocht of gerichte oplossingen nodig zijn om bedrijven te ondersteunen. De ministeries van EZK, Financiën en Defensie zijn in gesprek met banken, pensioenfondsen en andere financiële instellingen om de kansen op financiering en investeringen in de defensiesector te verbeteren. In juni 2024 zal de Kamer worden geïnformeerd over de financieringsknelpunten en mogelijke maatregelen om deze te verhelpen.

Knelpunten voor bedrijven

De ondervraagde bedrijven ervaren een aantal knelpunten om de opschaling te realiseren:

• De huidige personeelstekorten, zowel praktisch als theoretisch opgeleid,
• Lange doorlooptijden en hoge kosten voor (ruwe) materialen, zoals elektronica en chips,
• Bedrijven ervaren daarnaast ruimtegebrek voor productie en onderzoek en moeten rekening houden met leveranciers die defensietoepassingen
• Uitsluiting door leveranciers vanwege ESG-criteria en duurzaamheidseisen.
• Het ontbreken van voldoende samenwerking in toeleveringsketens en clusters,
• Moeilijkheid om (voor)financiering te verkrijgen.
• Trage besluitvorming en lange doorlooptijden maken planbaarheid van de projecten en productie lastig
• Vertragende werking door bij aanbestedingsregels en veiligheidseisen
• Onvoldoende continuïteit om investeringen terug te verdienen.

Bedrijven benadrukken het belang van steun van de Nederlandse overheid om hun internationale positie te handhaven en uit te breiden. Vooral kleinere bedrijven vinden het moeilijk om buitenlandse contacten te leggen.

Rol NIDV

De genoemde uitdagingen zijn niet nieuw: aandacht voor contractzekerheid en continuïteit, het aanbestedingsproces, personeelstekorten en krapte in de toeleveringsketens. Het oplossen ervan is wel des te urgenter nu er van de industrie snelle opschaling wordt gevraagd. De NIDV is intensief in gesprek met de diverse ministeries, financiële instellingen, de industrie en andere stakeholders om de processen te versnellen, betere financieringsmogelijkheden te creëren en een grotere en eerdere inschakeling van de Nederlandse industrie en kennisinstellingen te realiseren.

Ook internationaal blijven we ons inzetten voor de positie van de Nederlandse defensie- en veiligheidsindustrie in het buitenland. Via matchmaking en landenmissies ten aanzien van het Europees Defensie Fonds, maar ook door het Partners in Business programma met diverse landen en het samen met de Nederlandse overheid organiseren van het NL-paviljoen op strategische beurzen. Allemaal gericht op het versterken en uitbouwen van de positie van Nederlandse bedrijven in internationale toeleveringsketens.