Maatschappelijk verantwoord inkopen geen bedreiging, maar kans

Dit artikel komt uit het nieuwe NIDV-magazine dat deze week uitkomt

Tekst: Kees Tazelaar, Strategisch adviseur Inkoop van het Ministerie van Defensie
Foto’s: Mediacentrum Defensie

Defensie heeft bewust gekozen voor vier thema’s die een sterke relatie hebben met de missie en visie van Defensie. Het gaat dan om: energie (als onderdeel van milieuvriendelijk inkopen), internationale sociale voorwaarden, circulair inkopen en innovatiegericht inkopen. Dat wil overigens niet zeggen dat wij geen aandacht schenken aan de andere thema’s.

Verder wil Defensie de bewustwording vergroten dat MVI vaak begint bij de behoeftesteller. Daarom spreken wij ook liever over Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeverschap. Onze nieuwe directeur Inkoop Roos Wijman stelt echter nadrukkelijk dat bij het toepassen van deze thema’s altijd de veiligheid en operationele inzetbaarheid van onze collega’s en van ons materieel voorop staan.

Volgens plaatsvervangend Commandant Landstrijdkrachten generaal-majoor Rob Jeulink is het nemen van onze maat schappelijke verantwoordelijkheid geen keuze meer, maar een onderdeel van ons werk. Het milieu is, zo zei hij onlangs, één van de grootste veiligheidsthema’s in de wereld. Daarom is de rol van Defensie bij dit thema zo belangrijk. Daarnaast is er ook een intrinsieke motivatie, namelijk de zorg voor de volgende generaties.

Voorwaarden

De doelstelling van de internationale sociale voor waarden sluit nauw aan bij de hoofdtaken van Defensie. Met deze voorwaarden wordt gepoogd om de mensenrechtensituatie en arbeidsomstandigheden in het buitenland te verbeteren. Het verbeteren daarvan kan een rol spelen in het voorkomen van (gewapende) conflicten. Een aspect waar ook vaak de operationele inzet van Defensie op gericht is.

Defensie is met dit thema overigens één van de koplopers binnen de overheid. Dat komt vooral door de inzet van onze collega’s van de rijksbrede inkoopcategorie Bedrijfskleding. Deze categorie heeft ook veel bereikt op het gebied van social return on investment. Medewerkers van een sociale werkplaats worden namelijk ingezet bij het sorteren van de retourstroom van kleding.

De hybride sleepboten in Den Helder zijn een mooi voorbeeld van innovaties op energiegebied.

Net als de internationale sociale voorwaarden is circulair inkopen sterk verweven met de missie van Defensie. Het op grote schaal verbruiken van natuurlijke hulpbronnen en/of het vervuilen daarvan, bijvoorbeeld door het dumpen van grote hoeveelheden plastic in oceanen, kan een belangrijke factor zijn in het ontstaan van (gewapende) conflicten. We zien dan ook een escalerend conflict om natuurlijke hulpbronnen. Wanneer we dus essentiële elementen van onze producten kunnen terugwinnen, zijn we minder afhankelijk van andere landen.

Medewerkers van het KPU-bedrijf hebben eind vorig jaar de Koopwijsprijs hebben gewonnen. Bij het project Tropenkleding is kleding voor de Koninklijke Marine deels gemaakt van PET-flessen. Het gaat om bijvoorbeeld alle ritsen, garen en knopen. Ook gerecycled afval uit de oceanen komt terug in de tenues van de marine.

Ambitie

Voormalig minister van Defensie, Ank Bijleveld-Schouten, schetste onze ambitie op dit gebied: “De Nederlandse krijgsmacht wil in de toekomst minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen door de toepassing van hybride systemen, biobrandstoffen, elektrische systemen en door eigen energieopwekking. Het minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen kan de militaire inzetbaarheid versterken en leidt tegelijkertijd tot minder vervuiling.”

De aanschaf van innovaties door overheidsinstanties is een middel om de economie te ondersteunen door bepaalde producten van een noodzakelijke eerste afzetmarkt te voorzien en daarmee de overlevingskansen van het product te vergroten en/of doorontwikkeling mogelijk te maken, het launching customership. Voor Defensie is de aanschaf van innovaties ook van belang om de technologische voorsprong die zij heeft te behouden en, voor zover mogelijk, verder uit te bouwen. Daar zet de Defensievisie 2035 ook stevig op in.

Mooie Nederlandse voorbeelden van innovaties op energiegebied waar Defensie zijn voordeel mee doet zijn bijvoorbeeld: de Lightyear, een auto op zonnecellen, elektrische vrachtwagens, windturbines op de vliegbasis Woensdrecht en de Nederdrone die op waterstof vliegt. En natuurlijk de hybride sleepboten in Den Helder. Dit zijn allemaal recente voorbeelden. Dit toont ook aan dat dit thema volop in ontwikkeling is.

Kennis

Om de MVI-doelstellingen te behalen moet de kennis van Defensie en die van het bedrijfsleven en onderzoekinstellingen slim gecombineerd worden. Dat laten bovenstaande voorbeelden duidelijk zien. De Defensievisie 2035 vraagt om flexibele contracten. Geen traditionele relatie opdrachtgever-opdrachtnemer meer, maar juist een verhouding waarin de relatie en de belangen van beide partijen centraal staan.

Om wendbaar op de toekomstige uitdagingen te kunnen inspelen, zijn daarom goed ontworpen relationele contracten nodig. Een relationeel contract is gericht op een langlopende strategische samenwerking tussen partijen. Die samenwerking is niet zozeer gericht op het verkopen van producten of diensten, maar komt tot stand om de belangen van de deelnemende partijen op elkaar af te stemmen en om een gezamenlijk afgesproken doel te bereiken. Van What is in for Me naar What is in for We?

Dit leidt tot een strategisch slimme maakindustrie met ook kansen voor het MKB en start-ups, tot duurzame werkgelegenheid en tot een duurzaam verdienmodel. MVI is geen bedreiging maar een kans. Laten we die samen pakken.