Henk Geveke (Politie): “Agenten toonbeeld van digitalisering”

Dit artikel komt uit het NIDV-magazine

Tekst: Riekelt Pasterkamp
Foto’s: Politie

Henk Geveke is sinds oktober 2019 lid van de korpsleiding van de politie met als aandachtsgebieden Technologie en Veiligheid. “Het politievak verandert voortdurend door digitalisering en informatisering in de samenleving. Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op en vragen een politieorganisatie die hier adequaat en tijdig op anticipeert. Met de smartphone hebben we de wereld de afgelopen tien jaar zien veranderen, maar er gebeurt natuurlijk nog veel meer. Denk aan big data, kunstmatige intelligentie, biotechnologie, robotica en drones.”

De politie gebruikt veel technologie, zoals verwerkt in de operationele centra, de uitrusting van agenten, het gereedschap van gespecialiseerde eenheden en in voertuigen, vaartuigen en helikopters. Geveke:“Onze collega’s op straat hebben allemaal een smartphone waarmee ze zaken kunnen afhandelen, van kentekens uitlezen tot boetes uitdelen. Zij zijn eigenlijk het toonbeeld van onze digitale transformatie. Maar de misdaad digitaliseert ook en in snel tempo. Sinds het begin van de coronacrisis zien we veel meer digitale aanvallen en inbraken. We moeten onze organisatie en onze mensen technologisch geschikt maken voor de politie van overmorgen.”

“Nu al vliegen er tientallen drones rond, groot en klein. Dat groeit uit naar honderden de komende jaren.”

Blauw

De politie kampt met een tekort aan ‘blauw op straat’, een thema dat iedere verkiezingscampagne terugkeert. “We moeten niet alleen repressief acteren, zoals recent bij de rellen uit protest tegen de avondklok, maar ook proactief. Wijkagenten zijn nodig voor de preventie van criminaliteit en om verbinding met de bevolking te houden. Tegelijk digitaliseert diezelfde bevolking in rap tempo. Daarbij kunnen wij niet achterblijven. Om ook digitaal in verbinding te blijven en om de online criminaliteit aan te pakken hebben we een ander soort blauw nodig, achter de schermen. Politiemensen die boeven vangen met data.”

Volgens Geveke is de afgelopen jaren hard gewerkt om te komen tot een stabiele en veilige ICT-infrastructuur. Ook zijn er landelijke bedrijfsvoeringsystemen ingevoerd. Dat was nodig omdat de politie is omgevormd tot één politiekorps. De komende jaren staan in het teken van vernieuwing. “De dertien verschillende registratiesystemen die nu nog in gebruik zijn in de handhaving en de dringen. Ook de risico’s van uitval van ICT worden meer en meer onderkend. Iedere dag zijn er aanvallen op onze systemen. Onze eigen data is natuurlijk goud waard. Daar hebben criminelen veel geld voor over. We besteden daarom veel aandacht aan informatiebeveiliging en beschikken over een zeer geavanceerd Security Operation Center.”

De politie kampt met een tekort aan ‘blauw op straat’, een thema dat iedere verkiezingscampagne terugkeert.

Innovaties

“Op het gebied van ICT werken we veel samen met het bedrijfsleven. Vaak betreft het inhuur en advies. Een groot deel van onze “blauwe” IT ontwikkelen we namelijk zelf. Van de plank kopen is er nauwelijks bij omdat we als politieorganisatie te maken hebben met allerlei nationale wet- en regelgeving. Ik zou hierbij ook graag de ideeën en innovaties die voortkomen uit startups en kleine mkb-bedrijven opsporing, moeten terug naar één platform. Een megaoperatie. De systemen stammen uit de jaren negentig van de vorige eeuw en sommige gaan nog verder terug in de tijd. Door alle systemen op één platform te brengen hoeven collega’s nog maar één keer gegevens in te voeren en kunnen die vervolgens voor alle toepassingen gebruikt worden. Dat scheelt veel gebruikersongemak en levert betere intelligence op, omdat gemakkelijker op patronen en verbanden in de data gezocht kan worden.”

“Als informatieverwerkende organisatie beschikken we over heel veel data. Het gaat om data uit aangiftes en meldingen, uit computers en telefoons die in beslag zijn genomen, data die is afgetapt of onderschept en om data uit open bronnen. Bij de recente rellen tegen de avondklok hebben we burgers gevraagd videomateriaal te uploaden. Om niet te verdrinken in al die data investeren we in Kunstmatige Intelligentie. Samen met de universiteiten van Amsterdam en Utrecht zijn we een AI-lab gestart. Ook TNO ondersteunt ons op dit vlak. De kennis die we hierin opdoen gebruiken we voor de ontwikkeling van slimme software, om data te verzamelen en te analyseren.”

Drones

Over drones is Geveke enthousiast. “Nu al vliegen er tientallen van die dingen rond, groot en klein. Dat groeit uit naar honderden de komende jaren. De politie zet ze op allerlei manieren in: bij grote verkeersongevallen, als crowd control bij demonstraties en voor heimelijke operaties waarbij we niet gezien willen worden.”

De samenwerking met Defensie wordt daarbij regelmatig gezocht. De krijgsmacht publiceerde begin februari het bericht op haar website dat “Defensie de politie ondersteunde met observatiecapaciteit in Urk en Apeldoorn”. Minister Bijleveld van Defensie bevestigde desgevraagd dat drones werden ingezet.

Iedereen kent de politie natuurlijk van de camera’s die snelheidsovertredingen vastleggen. Ook daar gaat de digitalisering verder. Geveke: “Het volgen van auto’s kan in de toekomst veel makkelijker. Auto’s zitten vol elektronica die data exporteren. Als we systematisch over die data zouden beschikken, dan hoeven we voor snelheidsovertredingen geen flitspalen meer te gebruiken. Sterker nog: wellicht hoeven we niet meer achter snelheidsduivels aan te zitten als je op afstand auto’s kunt afremmen of precies zo hard kunt laten rijden als maximaal op een stuk wegdek is toegestaan. Het klinkt erg als Big Brother, maar we zijn er, met hulp van de NIDV trouwens, wel met autofabrikanten over in gesprek.”

“En over hoe het er over tien jaar, in 2031, uitziet? Dan is de politie nog altijd zichtbaar op straat. Maar er zullen meer collega’s achter computerschermen met de samenleving in contact zijn en criminelen opsporen. Op het dark web verhandelen criminelen online drugs en wapens, dus daar moeten wij ze ook pakken. Wees ervan overtuigd dat we nog meer zien, op straat en digitaal.”

Veiligheid als rode draad

Henk Geveke (1964) studeerde af op een studie naar de effecten van criminaliteitspreventie aan de universiteit van Twente. Na zijn dienstplicht als ROAG op de KMA was hij werkzaam als universitair onderzoeker en later beleids- en organisatieadviseur bij diverse adviesbureaus. Hij adviseerde bedrijven en overheidsorganisaties op het gebied van veiligheid en evalueerde grote crises zoals de vuurwerkramp en de Bijlmerramp. Op het ministerie van BZK was hij directeur crisisbeheersing en nationale veiligheid. Geveke was verantwoordelijk voor het nationaal crisiscentrum en de totstandkoming van de kabinetsstrategie nationale veiligheid.

In 2010 werd hij algemeen directeur van TNO Defensie & Veiligheid en lid van de Raad voor Defensieonderzoek. Bij TNO was hij verantwoordelijk voor de defensielaboratoria en de uitvoering van projecten op het vlak van biotechnologie, robotica, ballistiek, sensortechnologie, cognitieve wetenschappen, cybersecurity, kunstmatige intelligentie en nanotechnologie. Belangrijk onderdeel van zijn taak was het “vertalen” van technologie naar toepassing in de defensie- en veiligheidssector. In oktober 2019 werd hij lid van de korpsleiding van de politie.