Door Riekelt Pasterkamp.

“Onze eerste kleine, maar concrete stap de ruimte in gaat nu echt gebeuren”, aldus Commandant Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal Dennis Luyt. Tijdens de NIDV Tentoonstelling in november 2017 werden de contracten getekend en werd de lancering voor 2019 aangekondigd. Na allerlei vertragingen is het in juni zover. De nanosatelliet is in de Verenigde Staten en de raket staat klaar. Vernoemd naar Nederlands eerste militaire vliegtuig betreedt Defensie met de BRIK II het ruimtedomein.

De NIDV is blij met deze lancering. Vanuit de defensiesector wordt er al jaren actief samengewerkt met de overheid voor het betreden van het ‘ruimtedomein’. Vanuit bedrijven, kennisinstellingen en Defensie is er veel interesse in samenwerking op basis van de unieke capaciteiten die er in Nederland en zijn. Samen met SpaceNed is er ook een werkgroep opgericht die de kansen in kaart heeft gebracht. “Nu is het alleen nog wachten op de Defensie ruimteagenda om de volgende stap te zetten” aldus Nulkes. Het ministerie heeft aangegeven dat deze agenda na de zomer aan de Tweede Kamer wordt aangeboden.

Zo groot als een pak melk

De BRIK II is een kleine satelliet, iets groter dan een pak melk. Het apparaatje zal door de luchtmacht worden gebruikt voor inlichtingen, onder meer op het gebied van navigatie en communicatie. Naast de BRIK II worden met de raket van het ruimtevaartbedrijf Virgin Orbit ook kleine satellieten van de Verenigde Staten en Noorwegen naar de ruimte gebracht.

De satellieten gaan met een Boeing 747 naar 10 kilometer hoogte. Vervolgens wordt de raket LauncherOne gelanceerd, die onder de vleugel van het toestel bevestigd is. De lancering -ergens in juni- is via een livestream te volgen. Het is de eerste missie van Virgin Orbit sinds januari. Toen lanceerde het bedrijf voor het eerst een raket vanaf een vliegend vliegtuig. Met die missie werden negen kleine satellieten in een baan rondom de aarde gebracht voor een educatieproject van NASA.

Belang

Het is nu nog een experimenteel project van de Koninklijke Luchtmacht, maar op termijn moet het tot eigen capaciteiten leiden. Dit moet de communicatie- en observatiemogelijkheden verbeteren. Tegelijkertijd maakt het Defensie minder afhankelijk, en dus minder kwetsbaar, van externe partijen. De NAVO benadrukte het belang van de ruimte eind 2019 al door het tot operationeel domein te verklaren. Ook Defensie onderkent het belang. In de Defensievisie 2035 staat dat het ruimtedomein een noodzakelijke schakel is in informatie gestuurd optreden.

De BRIK II is een samenwerkingsverband van Defensie, Nederlandse bedrijven en kennisinstituten. Het Delftse Innovative Solutions in Space (ISISPACE) ontwierp en bouwde de BRIK II. Ook zorgde het bedrijf voor de integratie in de raket. Het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) ontwierp nieuwe technologieën uit de BRIK II. Daarnaast ontwierpen en bouwden 982 Squadron en de Universiteit van Oslo samen sensoren voor de BRIK II.

Het model van de kleine kunstmaan op ware grootte is in een mensenhand te vatten. “Een klein satellietje van 10 kilo, dat is onze bread and butter”, aldus Jeroen Rotteveel, directeur van ISISPACE, eerder in het NIDV Magazine. “Actuele studies doen we nu naar satellieten van 25 kilo. Dat is anders dan de traditionele defensiesatellieten die duizenden kilo’s wegen en honderden miljoenen euro’s kosten. Die van ons zijn stukken goedkoper. Wij voorzien in niche-behoeftes met dingen waar we heel goed in zijn.”

Hoogte

De kosten bedragen ongeveer 2,5 miljoen euro, waarin ook die van de lancering zijn verwerkt. De BRIK II zou minimaal drie jaar in de ruimte moeten kunnen blijven. De nanosatelliet vliegt straks op een hoogte van 600 kilometer met een snelheid van 7 kilometer per seconde in 1,5 uur om de aarde.

Rotteveel is blij met de opdracht van Defensie. “Onze concurrenten in de Verenigde Staten krijgen via defensieopdrachten veel nieuwe innovaties ontwikkeld die ze vervolgens op de civiele markt aanbieden. De verhoudingen lopen scheef als zij 75 procent van hun werk uit overheidsopdrachten weten te krijgen en wij hier in Nederland maar fractie. Dat trekt gelukkig recht. Het werkt bovendien twee kanten op: Defensie leert heel snel de mogelijkheden van ruimtetechnologie kennen en wij kijken in de keuken van de overheid.”